Adoxa moschatellina

Piżmaczek wiosenny

Obserwuj
Obserwujesz

Informacje ogólne

Piżmaczek wiosenny (Adoxa moschatellina) to roślina, którą łatwo przegapić – i właśnie za to ją się lubi. Wysokość? Jakieś 10-15 cm, więc bliżej ziemi niż większość mchów. Liście pierzaste, jasnozielone, delikatne, trochę jak u młodej siewki pelargonii. Wyrasta sobie z cienia i zanim się obejrzysz – już przekwitł. Kwiaty to osobna historia, wyglądają jak miniaturowy bukiecik na czubku łodygi. Środkowy kwiat ma cztery płatki, bocznych – po pięć. I wszystko to w tonacji zielonkawo-żółtej, jakby się bał pokazać kolor. Ale jak się nachylisz, to czasem da się wyczuć subtelny zapach, coś jak stare pudełko z perfumami[1].

Pielęgnacja i wymagania

Stanowisko

Cień, półcień, chłodne zakątki pod drzewami. Najczęściej w starych lasach liściastych, na skarpach, przy źródłach albo w runie leśnym z bukami, jaworami czy klonami. Potrzebuje spokoju – nie lubi przeoranych miejsc ani słońca przez cały dzień. W ogrodzie: pod krzewy, pod żywopłot, w miejsce, gdzie nic innego nie chce rosnąć.

Gleba

Musi być wilgotna, ale nie mokra. Żyzna, z próchnicą, najlepiej z opadłymi liśćmi, które przez rok zdążyły się rozłożyć. Odczyn obojętny do lekko zasadowego. Lubi gleby wapienne, ale nie cierpi zalewania. Jak podłoże przeschnie – znika. Na glinie byle nie ubitej – też da sobie radę.

Podlewanie

W naturze nie trzeba. W ogrodzie – jeśli lato jest suche, to warto mu pomóc, ale tylko lekko. Najlepiej podlewać całą rabatę leśną, nie punktowo. To nie hosta – nie lubi wilgoci tylko na liściach.

Rozmnażanie

Przez kłącza – rośnie powoli, ale stabilnie. Rzadko daje nasiona, częściej „pełznie” pod ziemią i wypuszcza nowe rośliny. Jeśli już się zadomowi, to zrobi z siebie mały dywan – ale trzeba poczekać.

Zimowanie

Bezproblemowe. Zimą znika, chowa się w kłącze i wraca wczesną wiosną – czasem już pod koniec marca. Nie trzeba okrywać, nie trzeba sprawdzać. Sam się pojawia, jakby chciał powiedzieć: „już po zimie”.

Cięcie

Nie ma co ciąć – nadziemne części same zasychają. Jak ktoś chce mieć porządek, może usunąć zaschnięte liście w maju, ale nie trzeba. W ogrodzie naturalistycznym po prostu się go zostawia w spokoju.

Choroby i szkodniki

Rzadko choruje. Czasem coś go podgryzie, czasem złapie grzyba jak jest zbyt mokro – ale generalnie nie przysparza kłopotów. Największy wróg? Przesychająca gleba i zbyt jasne stanowisko.

Zastosowanie

Idealny do cienistych rabat leśnych, pod krzewy, w ogrodach naturalistycznych i cienistych zakątkach, gdzie nic innego nie chce. Dobrze wygląda z miodunkami, kokoryczami, zawilcami. Można go sadzić w dużych grupach albo pozwolić mu rozrastać się samemu. Nie dla każdego – ale jak już się zadomowi, to wciąga jak cisza w lesie.

Uwagi

Roślina pospolita, ale niedoceniana. W Polsce w wielu miejscach rośnie dziko, szczególnie w chłodniejszych częściach kraju. W ogrodach raczej rarytas. Kto go znajdzie – niech nie przesadza z zachwytem. Piżmaczek lubi skromność.

Źródła

Komentarze

Tabela informacyjna

wdt_ID	Cecha	Opis
58	Nazwa botaniczna	Adoxa moschatellina L.
59	Nazwa polska	Piżmaczek wiosenny
60	Rodzina	Adoxaceae (Piżmaczkowate)
61	Pochodzenie	Szeroko rozprzestrzeniony w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej (Europa, Azja, Ameryka Północna)
62	Pokrój	Wieloletnia roślina zielna, kłączowa, niska (5-15 cm), naga, tworzy od 1 do 3 liści odziomkowych i pęd kwiatonośny z 1-2 liśćmi łodygowymi
63	Liście	Delikatne, jasnozielone, pierzasto złożone, dolne liście trójdzielne lub podwójnie trójdzielne, górne z 2 lub 3 łatkami
64	Kwiaty	Bardzo drobne (6-8 mm średnicy), zielonożółte, zebrane w charakterystyczną główkę złożoną z 5 kwiatów (cztery boczne pięciopłatkowe, jeden szczytowy czteropłatkowy); kwitnie od marca do maja; kwiaty i suszona roślina pachną piżmem
65	Stanowisko	Świeże i wilgotne, żyzne lasy liściaste: grądy, buczyny, łęgi, lasy lipowo-jaworowe; wskaźnik starych lasów
66	Gleba	Przepuszczalna, próchniczna, zasobna w wapń, wilgotna, o odczynie obojętnym do zasadowego
67	Mrozoodporność	W pełni mrozoodporny, strefa 4-7 (zimuje w gruncie w całej Polsce)
68	Zastosowanie	Brak znaczenia użytkowego; roślina nieużytkowa
69	Rozmnażanie	Głównie wegetatywnie przez kłącza i rozłogi, rzadko przez nasiona
70	Cechy szczególne	Szybko zanika po przekwitnięciu (do końca czerwca nie ma śladu nad ziemią); pachnie piżmem; charakterystyczny układ kwiatów („kostka” – townhall clock); często przeoczany w runie leśnym, wskaźnik starych lasów